Lời Tựa:
Khái quát “Phép Tắc Người Con”, tên ban đầu là “Huấn Mông Văn”, khoảng năm Khang Hy triều nhà Thanh tú tài Lý Dục Tú biên soạn. Nội dung trong đó chọn lấy luận ngữ học mà viết thành sáu điều: Đệ tử nhập tắc hiếu - Xuất tắc đễ - Cẩn nhi tín - Tấn ái chúng - Nhi thân nhân - Hành hữu dự lực - Tắc dĩ học văn. Văn nghĩa của những câu này là dùng ba chữ làm thành một câu, hai câu hợp lại thành tổ, chia làm năm bộ phận lại thêm diễn thuật. Cuốn sách đặc biệt chú trọng đến giáo dục gia đình và giáo dục đời sống. Cụ thể, cuốn sách nêu ra những điều hay lẽ phải mà con em từ trong nhà ra ngoài xã hội, đối với người, tiếp xúc mọi vật, cầu học nên có lễ nghĩa và quy phạm. Sau triều nhà Thanh, Vá Tùng Nhân tu đính biên tập lại và đổi tên là “Đệ Tử Quy”. Đây là tác phẩm tốt nhất để giáo dưỡng trẻ thơ, dạy bảo con em dốc hết trách nhiệm, giữ gìn chánh niệm nuôi dưỡng thành gia phong trung hậu. Trích “Phép Tắc Người Con – Chương 1”:
1. Phép người con, Thánh nhân dạy
Hiếu đễ trước, kế cẩn tín.
Yêu bình đẳng, gần người nhân
Có dư sức, thì học văn.
Chương 1: Ở Nhà Phải Hiếu (Nhập Tắc Hiếu)
2. Cha mẹ gọi, trả lời ngay
Cha mẹ bảo, chớ làm biếng.
Cha mẹ dạy, phải kính nghe
Cha mẹ trách, phải thừa nhận.
3. Đông phải ấm, hạ phải mát
Sáng phải thăm, tối phải viếng.
Đi phải thưa, về phải trình
Ở ổn định, nghề không đổi. 4. Việc tuy nhỏ, chớ tự làm
Nếu đã làm, thiếu đạo con.
Vật tuy nhỏ, chớ cất riêng
Nếu cất riêng, cha mẹ buồn.
5. Cha mẹ thích, dốc lòng làm
Cha mẹ ghét, cẩn thận bỏ.
Thân bị thương, cha mẹ lo
Đức tổn thương, cha mẹ tủi.
Cha mẹ thương, hiếu đâu khó
Cha mẹ ghét, hiếu mới tốt.
6. Cha mẹ lỗi, khuyên thay đổi
Mặt ta vui, lời ta dịu.
Khuyên không nghe, vui can tiếp
Dùng khóc khuyên, đánh không giận.
7. Cha mẹ bệnh, nếm thuốc trước
Ngày đêm hầu, không rời giường.
Tang ba năm, thường thương nhớ
Chỗ ở đỗi, không rượu thịt.
Tang đủ lễ, cúng hết lòng
Việc người chết, như người sống. Giảng Giải:
Ở Nhà Phải Hiếu (Nhập Tắc Hiếu)
Mục “Ở nhà phải hiếu” này đang dạy bảo chúng ta bổn phận con cái trong nhà cần phải có đầy đủ phép tắc.
2. Cha mẹ gọi, trả lời ngay
Cha mẹ bảo, chớ làm biếng.
Ngay khi cha mẹ gọi bảo chúng ta làm gì thì chúng ta phải lập tức trả lời, không nên ẫm ờ như không nghe rất lâu mới trả lời. Cha mẹ có việc dặn bảo chúng ta làm, chúng ta cần phải lập tức đi làm, không nên kéo dài hoặc là từ chối lười biếng.
Cha mẹ dạy, phải kính nghe
Cha mẹ trách, phải thừa nhận.
Cha mẹ dạy bảo chúng ta đạo lý làm người là vì để chúng ta tốt, chúng ta phải cung kính nghe, không nên tỏ ra vẻ thờ ơ như không có việc gì. Khi chúng ta đã làm sai rồi, cha mẹ trách cứ quở phạt, chúng ta phải nên cúi đầu tiếp nhận. Nếu chúng ta ngắt lời cãi lại thì sẽ khiến cho cha mẹ tức giận, đau lòng.
3. Đông phải ấm, hạ phải mát
Ý nghĩa của câu này chính là khi vào mùa đông lạnh lẽo, phải để cho cha mẹ mặc được ấm áp, ngủ được ấm áp. Khi vào mùa hạ nóng bức, phải làm cho cha mẹ trải qua được thoải mái dễ chịu. Cũng giống như Hoàng Hương trong “Nhị Thập Tứ Hiếu”, khi mới mười tuổi, vì muốn cho cha mẹ ngủ được ngon giấc, mùa hạ trước khi đi ngủ, cậu biết giúp cha mẹ quạt cho chăn giường được mát mẻ, khi mùa đông giá lạnh cậu biết giúp cha mẹ là ấm mền đệm. Việc làm của Hoàng Hương là đáng để chúng ta học tập.
Sáng phải thăm, tối phải viếng
Sáng sớm sau khi thức dậy, phải nên thăm hỏi cha mẹ trước và còn hỏi thăm sức khỏe của cha mẹ. Buổi chiều khi về nhà, phải đem việc học tập của ngày hôm nay nói cho cha mẹ nghe, báo cho cha mẹ biết mình bình an để cha mẹ yên tâm.
Đi phải thưa, về phải trình
Trước khi ra khỏi nhà, chúng ta phải báo cho cha mẹ biết là mình đi đâu. Khi về nhà, chúng ta cũng phải đích thân báo cha mẹ là con đã về nhà để cha mẹ biết mà an tâm… Mục Lục:
Phép Tắc Người Con (Đệ Tử Quy) - Chương 1: Ở Nhà Phải Hiếu (Nhập Tắc Hiếu)
- Chương 2: Kính Trọng Mọi Người (Xuất Tắc Đễ)
- Chương 3: Cẩn
- Chương 4: Tín
- Chương 5: Bình Đẳng Yêu Thương (Tấn Ái Chúng)
- Chương 6: Gần Người Hiền (Thân Nhân)
- Chương 7: Có Thừa Sức, Thì Học Văn (Hữu Dư Lực, Tắc Học Văn)
Giảng Giải Phép Tắc Người Con (Đệ Tử Quy)
- Tổng Tựa
- Phép Người Con, Thánh Nhân Dạy
- Hiếu Đễ Trước, Kế Cẩn Tín
- Yêu Bình Đẳng, Gần Người Nhân
- Có Thừa Sức, Thì Học Văn
- Chương 1: Ở Nhà Phải Hiếu (Nhập Tắc Hiếu)
- Chương 2: Kính Trọng Mọi Người (Xuất Tắc Đễ)
- Chương 3: Cẩn
- Chương 4: Tín
- Chương 5: Bình Đẳng Yêu Thương (Tấn Ái Chúng)
- Chương 6: Gần Người Hiền (Thân Nhân)
- Chương 7: Có Thừa Sức, Thì Học Văn (Hữu Dư Lực, Tắc Học Văn)